Wie loopt risico?

• Zieke mensen
  Vooral chronisch zieken. Boodschappen doen en koken zijn lastige klussen als je ziek bent. Soms lukt eten maken nog wel, maar is de eetlust verminderd.
• Oudere mensen.
  Ze hebben vaak minder eetlust of vinden dat het eten hen minder goed smaakt dan vroeger. Smaak- en reukvermogen worden met de leeftijd immers minder goed.
• Mensen met dementie. 
  Ze vergeten te eten.
• Kankerpatiënten
  Wie behandeld wordt voor kanker. Chemotherapie veroorzaakt vaak misselijkheid, een gebrek aan eetlust of een verandering van de smaak.
• Bij ziekenhuisopname
  Wie opgenomen wordt in het ziekenhuis – zeker op de spoedafdeling. Veel patiënten zijn bij de opname al wat ondervoed, doordat ze in de periode ervoor te weinig gegeten hebben en/of afgevallen zijn.
• Mensen met een laag inkomen.
  Ze zijn vaak minder goed geïnformeerd en denken ten onrechte dat gezonde voeding veel kost. Een gezonde maaltijd op tafel zetten hoeft nochtans niet duur te zijn. 
• In het rusthuis
  Mensen die alleen op hun kamer eten, waardoor er weinig controle is over hoeveel ze eten.
• Alleenstaanden, mensen die rouwen of een depressie hebben.
  Iemand die zijn levenspartner verliest, vindt het soms niet meer de moeite om alleen maar voor zichzelf te koken.
• Wie een maagverkleinende operatie gehad heeft.
  Daarna moet je vaak kleine maaltijden eten. Sommige mensen gaan dan tè weinig eten of kunnen bijna niets meer eten.
• Ernstig zieke kinderen of kinderen met een aangeboren ziekte.
  Omdat ze kleiner zijn, raken ze sneller dan volwassenen een te groot deel van hun lichaamsgewicht kwijt.
• Als je een dieet volgt.
  Het dieet kan te streng zijn, of je kunt het te streng naleven. Zeker bij oude mensen bestaat dat gevaar.

​

• Je lichaam krijgt te weinig noodzakelijke voedingsstoffen om nog goed te kunnen werken.
• Je herstelt moeilijker en trager van een ziekte of medische ingreep dan iemand die wel goed eet.
• Je lichaam begint zichzelf ‘op te eten’ om toch aan voedingsstoffen geraken. Je valt af. Je verliest echter niet alleen vet, maar ook spierweefsel.
• Je lichaam wordt steeds zwakker.
• Je gezondheid raakt op de duur blijvend beschadigd. Ook je hartspier verzwakt en je botten worden broos.
  

Als je een kwetsbaar iemand uit je naaste omgeving – zoals je oude vader of moeder - niet elke dag ziet, merk je een voortsluipende toestand van ondervoeding niet zo gemakkelijk op. Hier kun je op letten.

• Passen de kleren nog goed, of zijn ze veel te groot geworden?
• Kijk wat in de koelkast en voorraadkast staat: is alles er om een voedzame maaltijd te bereiden, of zijn de planken leeg? Ga niet alleen af op wat de persoon zegt: vaak wil men niemand tot last zijn. Daarom laat men diegene die voor hen boodschappen doet soms alleen het absolute minimum meebrengen, zoals brood en wat zoet beleg.
• Laat de persoon twee keer per maand op de weegschaal staan en houd het gewicht bij.
  ​

Gewone, gezonde voeding is de basis om ondervoeding aan te pakken. Pas als dat niet genoeg is, kan de diëtist of de dokter kant-en-klare bijvoeding uit de apotheek voorschrijven. Die bijvoeding is een poeder of vloeistof met extra veel eiwit en/of energie die je door je dagelijkse voeding mengt, of drinkvoeding die je als aanvulling gebruikt bij de gewone voeding.
Tijdens een ziekenhuisopname is soms sondevoeding via een buisje naar de maag of darm nodig. Voeding die rechtstreeks via een ader wordt toegediend is pas de laatste optie.

Oplossingen

• Raadpleeg een diëtist. Die kan je helpen met advies en haalbare recepten.
• Begin met zes kleine maaltijden per dag en ga geleidelijk meer eten. Sla geen maaltijden over.
• Vraag familieleden of buren of ze af en toe voor jou een maaltijd willen klaarmaken. Ook een kant-en-klaarmaaltijd mag best.
• Schakel een thuiszorgdienst in om voor jou boodschappen te doen en/of te koken.
  

• Heb je moeite met eten, eet dan voeding die zich gemakkelijk laat kauwen en niet op je maag blijft liggen. Neem je tijd.
• Eet niets wat je niet lust.
• Zorg voor afwisseling. Wissel broodmaaltijden af met warme maaltijden.
• Eet liever wit dan bruin brood, smeer royaal en beleg dik. Heb je moeite met brood, eet dan crackers, beschuitjes, cornflakes of muesli.
• Wissel brood af met een koffiekoek, pannenkoek, wafel of verloren brood.
• Kies voor volle melkproducten.
• Warme gerechten kun je extra voedingswaarde geven met kleine, lekkere toevoegingen. Zoals een scheutje room, een likje boter, spekjes of reepjes ham door de puree, de saus of de groenten.
• Braad je vlees in ruim boter of margarine en maak een lekkere jus van het braadvocht.
• Aardappelen kun je koken, maar ook bakken of frituren voor extra energie. Ook rijst en deegwaren zijn goed.
• Eet je geen vlees, zorg dan zeker voor genoeg vis, eieren, peulvruchten of vleesvervangers.
• Heb je moeite met kauwen, maak dan stoemp of pureer je voedsel. In plaats van gebraden vlees kun je stoofvlees of gehakt eten. Vruchtenmoes kan in plaats van hard fruit.
• Gebruik vinaigrette of mayonaise bij rauwkost.
• Eet ook tussendoortjes en wissel zoet af met hartig: een koekje, wat blokjes kaas. Trakteer jezelf op een milkshake, warme chocolademelk of een ijsje.

Niet te veel ineens!

Plots veel eten is gevaarlijk, als je al een tijd erg weinig gegeten hebt en ondervoed bent. Je lichaam is door de ondervoeding in een soort spaarstand gegaan. Een plotse overdaad van voedingsstoffen verstoort die toestand. Het lichaam kan zich zo snel niet aanpassen. Dat heet het refeeding syndroom. Dat kan zelfs dodelijk aflopen. Wie ernstig ondervoed is, mag daarom alleen onder medisch toezicht opnieuw beginnen eten, met kleine beetjes tegelijk.

Geen geld om te koken?

Ook met een beperkt budget kun je gezonde voeding op tafel zetten. Enkele tips:

• Pluis de reclamefolders erop na en profiteer van promoties. Plan je weekmenu op basis daarvan.
• Koop seizoenproducten.
• Koop huismerken en niet alleen merkproducten. Vaak zit er net hetzelfde onder de verpakking.
• Ga ook naar goedkope discounts en niet alleen naar de duurdere supermarkten.
• Ga naar de markt.
• Volle producten, bijvoorbeeld volle melk of yoghurt zijn vaak minder duur dan light producten.
• Raadpleeg een diëtist.